Kiểm duyệt nội dung: DS. Ori Derm
Chuyên khoa: Dược
Cập nhật:
Mụn trứng cá vừa gây mất thẩm mỹ, vừa khiến cho người mắc phải rơi vào trạng thái căng thẳng, tự ti trong giao tiếp. Để ngăn ngừa và loại bỏ chúng hiệu quả, việc nắm rõ đặc điểm, nguyên nhân và các nguy cơ hình thành là rất cần thiết. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về loại mụn này, nhằm giúp bạn trị mụn hiệu quả và sớm lấy lại làn da khỏe đẹp, không tì vết.
Mọi Thứ Bạn Cần Biết Về Mụn Trứng Cá Để Đánh Bay Chúng Hiệu Quả Hơn
Tổng quan về mụn: Khái niệm, phân loại và cách nhận biết
Mụn trứng cá hay còn gọi là mụn acne, một tình trạng da phổ biến xảy ra do sự tắc nghẽn của các nang lông dưới da. Khi dầu nhờn và tế bào da chết tích tụ, chúng có thể làm tắc lỗ chân lông và dẫn đến sự hình thành các tổn thương trên da, thường được gọi là mụn hoặc nhọt. Chúng thường xuất hiện chủ yếu ở khuôn mặt, nhưng cũng có một số trường hợp bị nổi mụn ở lưng, vai và ngực.
Các loại mụn trứng cá
Tùy theo đặc điểm và mức độ nghiêm trọng, mụn acne được phân thành nhiều loại khác nhau, bao gồm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn nhọt, mụn mủ, các nốt sần… Theo đó:
Mụn đầu trắng: Có kích thước nhỏ li ti khó nhìn thấy, dáng hình tròn, thường cứng và không chứa mủ.
Mụn đầu đen: Kích thước khoảng 1mm với phần đầu mụn màu đen hoặc nâu lộ rõ lên trên bề mặt da.
Mụn sần: Thường sưng đỏ, có đường kính từ 2 – 5mm, tương đối sâu và có cảm giác khó chịu khi chạm vào.
Mụn mủ: Xuất hiện đột ngột với đầu mụn màu trắng hoặc vàng, kích thước từ 5 - 10mm. Vùng da xung quanh mụn thường bị viêm và sưng đỏ.
Mụn nang: Nổi thành cục lớn, chứa mủ bên trong, đi kèm với các triệu chứng như sưng, nóng và đỏ rát.
Loại mụn này có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là ở độ tuổi dậy thì và có thể tái phát nhiều lần. Mặc dù không gây nguy hiểm, nhưng chúng có thể mang lại cảm giác tự ti, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người mắc phải. Hơn nữa, mụn acne cũng có nguy cơ để lại vết thâm và sẹo, gây khó khăn trong việc điều trị sau này.
Tìm hiểu cơ chế gây mụn acne
Theo các Bác sĩ da liễu, cơ chế hình thành mụn được hiểu như sau: Ở da, các lỗ chân lông và tuyến bã nhờn có mối liên kết mật thiết với nhau. Tuyến bã nhờn có tác dụng tạo ra bã nhờn nhằm bổ sung độ ẩm cho da, đồng thời loại bỏ các tế bào chết thông qua các lỗ chân lông, giúp da trở nên thông thoáng hơn.
Tuy nhiên, khi các lỗ chân lông này bị bít tắc, dầu nhờn cùng tế bào chết không được thoát lên bề mặt da, từ đó chúng sẽ tích tụ và kết dính vào nhau. Khi tình trạng này kéo dài, khu vực bị tắc nghẽn sẽ bị nhiễm khuẩn, dẫn đến hiện tượng viêm và sưng đỏ. Kết quả cuối cùng là sự hình thành của mụn.
Trong đó, loại vi khuẩn phổ biến nhất gây ra mụn acne phải kể đến Propionibacterium acnes (P. acnes). Đây là loại vi khuẩn tự nhiên có mặt trên da người, khi gặp điều kiện thuận lợi, chúng có thể phát triển nhanh chóng và gây ra mụn.
Khám phá các nguyên nhân gây mụn thường gặp
Dựa trên cơ chế hình thành có thể thấy, nguyên nhân chính gây mụn acne là do sự tắc nghẽn lỗ chân lông. Có khá nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng này, bao gồm sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể hoặc do các tác nhân bên ngoài như mỹ phẩm, chế độ ăn uống, chăm sóc da hay thậm chí do tình trạng stress kéo dài. Theo đó:
Mụn do rối loạn nội tiết tố bên trong cơ thể
Sự gia tăng nồng độ androgen đột ngột bên trong cơ thể có thể gây ra mụn acne. Androgen là một loại hormone quan trọng cho nhiều quá trình sinh lý của con người như tăng trưởng, sinh sản và cảm xúc. Nồng độ hormone này thường cao nhất ở lứa tuổi vị thành niên. Đối với phụ nữ, androgen sẽ chuyển đổi thành estrogen khi bước vào độ tuổi dậy thì.
Mụn do rối loạn nội tiết tố bên trong cơ thể
Khi nồng độ androgen tăng cao, chúng sẽ kích thích sự hoạt động của các tuyến bã nhờn dưới da, làm chúng mở rộng và sản xuất nhiều dầu hơn. Khi lượng dầu được sản xuất quá mức, có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây mụn.
Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi mụn acne thường xuất hiện phổ biến ở những người trong độ tuổi 11 đến 30, cũng như trong các giai đoạn có sự thay đổi hormone rõ rệt, chẳng hạn như khi mang thai hoặc trong thời kỳ mãn kinh.
Các yếu tố khác từ bên ngoài
Mụn trứng cá không chỉ do sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài và lối sống không lành mạnh. Dưới đây là một số các tác động từ bên ngoài khiến cho mụn acne xuất hiện trên da.
Các yếu tố khác từ bên ngoài
Chế độ chăm sóc da: Sử dụng sản phẩm không phù hợp với loại da có thể gây kích ứng hoặc làm tắc nghẽn lỗ chân lông, từ đó gia tăng nguy cơ nổi mụn. Ngoài ra, một làn da không được làm sạch và chăm sóc đúng cách cũng sẽ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
Chế độ ăn uống: Một chế độ ăn uống nhiều đường và tinh bột là nguyên nhân khởi phát của mụn acne. Cùng với đó, việc tiêu thụ quá nhiều sữa bò và các sản phẩm từ sữa, cũng như đồ uống có cồn như rượu và bia sẽ góp phần giúp mụn sinh sôi nhanh chóng.
Tình trạng stress: Căng thẳng kéo dài là một nguyên nhân dẫn đến rối loạn nội tiết tố, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn và tăng nguy cơ hình thành mụn.
Thiếu ngủ: Việc thức khuya, thiếu ngủ không chỉ khiến cho cơ thể cảm thấy mệt mỏi, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn làm suy giảm chức năng tự phục hồi của làn da. Hơn nữa, nếu bạn thức quá 12 khuya, gan không thể thực hiện tốt chức năng thải độc. Từ đó, các độc tố tích tụ lại và trở thành tác nhân gây mụn trên da.
Sử dụng mỹ phẩm quá nhiều: Việc trang điểm nhiều mà không vệ sinh da kỹ càng có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông, dẫn đến mụn. Đặc biệt, nếu sử dụng các sản phẩm kém chất lượng, chứa hóa chất độc hại, không chỉ gây kích ứng mà còn có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư da.
Nhìn chung, mụn acne là một bệnh lý về da khá phức tạp với nhiều nguyên nhân khác nhau. Để điều trị mụn hiệu quả nhất, quan trọng cần phải lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với nguyên nhân cụ thể gây ra mụn.
Các nguy cơ góp phần hình thành và phát triển mụn trứng cá
Ngoài tìm hiểu nguyên nhân gây ra mụn, việc hiểu rõ những nguy cơ có thể dẫn đến sự hình thành và phát triển của mụn cũng rất quan trọng để phòng ngừa cũng như điều trị chúng hiệu quả. Dưới đây là những yếu tố chính có thể góp phần vào việc xuất hiện và phát triển của mụn acne:
Các nguy cơ góp phần hình thành và phát triển mụn trứng cá
Tuổi tác: Tuổi dậy thì là khoảng thời gian dễ gặp mụn nhất khi sự thay đổi nội tiết tố làm cho tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn bình thường. Điều này dẫn đến tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn. Mặc dù mụn thường sẽ giảm sau tuổi 20, nhưng nhiều người vẫn có thể gặp vấn đề này do căng thẳng, chế độ ăn uống không hợp lý hay tác động từ môi trường.
Di truyền: Nếu cha hoặc mẹ có tiền sử bị mụn thì con cái cũng có nguy cơ mắc phải tình trạng này.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như corticosteroid, B-complex hay testosterone có thể làm tăng nguy cơ hình thành mụn.
Da bị tổn thương: Việc lạm dụng sản phẩm chăm sóc da hoặc xà phòng có chứa chất tẩy rửa mạnh có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, góp phần làm mụn xuất hiện và ngày càng nghiêm trọng hơn.
Môi trường sống: Sống trong môi trường có độ ẩm cao, ô nhiễm hay thường xuyên phải tiếp xúc với dầu mỡ có thể làm tắc nghẽn nang lông và gia tăng sự trầm trọng của mụn.
Để chăm sóc tốt cho làn da và hạn chế mụn trở nên tồi tệ hơn, hãy chú ý tránh xa các nguy cơ kể trên, đồng thời cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa hợp lý. Nếu bạn gặp phải tình trạng mụn acne, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn và điều trị kịp thời!
Phương pháp điều trị mụn hiệu quả theo từng mức độ
Mụn acne tuy không gây nguy hiểm tới sức khỏe chung nhưng nếu không được điều trị đúng cách, chúng có thể ảnh hưởng nhiều tới da như gây đau, để lại sẹo hoặc nhiễm trùng. Để lựa chọn được phương pháp điều trị mụn acne hiệu quả, cần dựa vào tình trạng da và mức độ nghiêm trọng của nó.
Trường hợp bị mụn acne nhẹ
Ở mức độ nhẹ, mụn acne chủ yếu là mụn đầu đen, đầu trắng kèm theo là một vài nốt mụn mủ và mụn sần, với tổng số không quá 30 mụn. Ở mức độ này, bạn có thể sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp cùng một số loại thuốc trị mụn không kê đơn để giải quyết chúng.
Mụn trứng cá nhẹ
Thông thường, các sản phẩm này sẽ chứa:
Benzoyl peroxide: Thành phần này giúp làm khô mụn, tiêu diệt vi khuẩn gây mụn và ngăn ngừa sự hình thành các nốt mụn mới.
Axit salicylic: Giúp loại bỏ tế bào chết, thông thoáng lỗ chân lông và giảm sưng tấy mụn viêm, giúp da phục hồi nhanh chóng.
Mụn acne mức độ vừa
Mụn ở mức độ vừa, làn da sẽ có khoảng 20 – 100 mụn không viêm, hoặc từ 15 – 50 mụn viêm, với tổng số mụn từ 30 – 125. Nếu sau vài tuần điều trị bằng thuốc không kê đơn mà tình trạng mụn vẫn không cải thiện, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu. Thông thường, bác sĩ da liễu sẽ kê đơn các loại thuốc sau:
Mặt mụn trứng cá mức độ vừa
Thuốc kháng sinh: Những loại thuốc thường được sử dụng để điều trị mụn acne bao gồm tetracycline (như minocycline hoặc doxycycline) hoặc macrolid (như erythromycin hoặc azithromycin). Hoặc có thể kết hợp thuốc kháng sinh đường uống với các loại thuốc khác để ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc.
Retinoids và các sản phẩm tương tự: Hoạt chất này thường có mặt trong các sản phẩm dạng kem, gel hoặc dung dịch trị mụn. Nên sử dụng vào buổi tối, khi bắt đầu chỉ nên áp dụng với tần suất 3 lần mỗi tuần và tăng dần cho đến khi da quen thuốc. Sau đó, bạn có thể sử dụng hàng ngày trong quy trình chăm sóc da của mình.
Benzoyl peroxide: Tùy vào tình trạng da, bác sĩ sẽ kê Benzoyl peroxide với nồng độ thích hợp. Theo đó, nồng độ 2,5% phù hợp với mụn đầu trắng, mụn đầu đen và tình trạng mụn viêm ở mức nhẹ. Nồng độ 5% phù hợp với tình trạng mụn viêm như mụn mủ, mụn bọc, mụn nang,… ở mức độ trung bình. Các trường hợp nặng hơn cần dùng tới Benzoyl peroxide nồng độ 10%.
Với một số trường hợp, bác sĩ có thể đề xuất dùng một loại thuốc kháng sinh uống khác hoặc thuốc cân bằng nội tiết tố để hỗ trợ kiểm soát mụn. Trong đó, thuốc kháng sinh được chỉ định sử dụng trong thời gian ngắn để hạn chế khả năng hình thành sức đề kháng và giúp ngăn ngừa nhiễm trùng.
Trường hợp bị mụn trứng cá nặng
Trong trường hợp mụn mức độ nặng, làn da sẽ xuất hiện trên 5 u nang hoặc hơn 100 mụn không viêm hoặc 50 mụn viêm với tổng số lượng mụn có thể lên đến hơn 125. Để điều trị tình trạng này, Bác sĩ da liễu có thể đề xuất một hoặc kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm thuốc kháng sinh uống, thuốc kháng sinh tại chỗ, Benzoyl peroxide và retinoids tại chỗ.
Trường hợp bị mụn trứng cá nặng
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể khuyên bạn sử dụng thuốc kiểm soát nội tiết như thuốc tránh thai hoặc isotretinoin uống (hay còn gọi là Accutane). Đây là một dạng vitamin A có hiệu quả trong việc điều trị mụn acne mức độ nặng, được áp dụng đối với những tình trạng mụn nặng nhưng không đáp ứng được các phương pháp điều trị khác.
Tuy nhiên, thuốc này có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng như khô da, khô môi, nhức đầu, đau cơ,... Vì vậy, để đảm bảo an toàn cho da, việc sử dụng isotretinoin uống cần có sự theo dõi sát sao từ bác sĩ da liễu, đồng thời bạn nên tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị.
Mẹo ngăn ngừa và hạn chế sự phát triển của mụn acne
Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn chặn mụn acne, nhưng bạn có thể áp dụng các mẹo chăm sóc da tại nhà dưới đây để giảm nguy cơ hình thành và ức chế sự phát triển của mụn:
Mẹo ngăn ngừa và hạn chế sự phát triển của mụn acne
Rửa mặt với tần suất hợp lý. Bạn nên tránh việc rửa mặt bằng xà phòng hay sữa rửa mặt quá 2 lần mỗi ngày. Vì điều này có thể làm mất cân bằng độ pH trên da và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Tránh tiếp xúc lâu dài với ánh nắng mặt trời, vì nó có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn, làm tăng nguy cơ hình thành mụn.
Không chà xát vào các khu vực có mụn. Hành động này có thể đẩy vi khuẩn vào sâu trong da, dẫn đến tình trạng nghẽn tắc, sưng đỏ và viêm nhiễm nghiêm trọng.
Giữ điện thoại cách xa mặt khi gọi điện, vì trên bề mặt điện thoại có thể chứa nhiều vi khuẩn. cố gắng không chạm vào mặt để hạn chế lây lan vi khuẩn.
Cố gắng không chạm vào mặt để hạn chế lây lan vi khuẩn. Trước khi bạn thoa kem, tẩy tế bào chết hoặc trang điểm, cần rửa tay sạch sẽ.
Đối với mụn xuất hiện trên lưng, vai hoặc ngực, hãy chọn mặc trang phục rộng rãi và thoáng mát tại nhà, đồng thời hạn chế các hoạt động mạnh, tiết nhiều mồ hôi.
Hạn chế căng thẳng và lo âu, vì những yếu tố này cũng có thể góp phần làm tình trạng mụn trầm trọng hơn.
Chăm sóc da đúng cách sẽ giúp làn da ngày càng khỏe mạnh hơn, đồng thời giảm thiểu sự xuất hiện của mụn acne. Để được chuẩn đoán chính xác nguyên nhân gây mụn, Ori Derm khuyên bạn nên đến gặp Bác sĩ da liễu uy tín để được thăm khám, qua đó bạn sẽ có được phác đồ điều trị mụn trứng cá toàn diện, nhanh chóng.
Câu hỏi thường gặp:
Các biến chứng mà mụn acne gây ra?
Sẹo là một trong những biến chứng phổ biến mà loại mụn này để lại. Nó có thể là sẹo lõm hoặc sẹo phì đại, ảnh hưởng đến thẩm mỹ của da. Bên cạnh đó, vết thâm đỏ hoặc nâu do mụn để lại cũng thường mất khá nhiều thời gian để mờ đi. Tình trạng mụn kéo dài có thể tác động tiêu cực đến tâm lý, gây ra lo âu, trầm cảm hoặc giảm tự tin, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bị.
Bị mụn trứng cá ở trán, khi nào cần gặp Bác sĩ da liễu?
Khi tình trạng mụn trở nên nặng và không cải thiện sau khi một khoảng thời gian tự điều trị, bạn nên đến gặp Bác sĩ da liễu để thăm khám, từ đó có thể có được phương án điều trị hiệu quả hơn. Hoặc nếu mụn gây ra đau, viêm nhiễm đồng thời có dấu hiệu nhiễm trùng, bạn cũng nên tìm kiếm sự tư vấn từ Bác sĩ. Thêm vào đó, nếu mụn để lại sẹo hoặc thâm khiến bạn lo lắng, hoặc bạn dự định sử dụng thuốc điều trị mạnh hoặc các liệu pháp chuyên sâu, việc gặp Bác sĩ da liễu là rất cần thiết để có hướng điều trị phù hợp và đảm bảo an toàn cho sức khỏe làn da.
